3-دربار سلجوقي همانند دربار محمود غزنوي پر از علماء و نويسندگان بود. زبان رسمي فارسي بود و کليه مکاتبات اداري دربار با اين زبان صورت ميگيرد. بهمين جهت زبان فارسي از کرانههاي درياي مديترانه تا اقصى نقاط هند تحت حکومت مسلمين و از کرانههاي خليجفارس تا آن طرف سيحون و جيحون زبان غالب بود. و اگر حمله مغول نبود قطعاً امروزه زبان فارسي زبان اول جهان اسلام بود.
4-تا آن زمان جهان هيچگاه شاهد گسترش آن اندازه مدرسه و کتابخانه و دانشگاه نبوده است. در يونان باستان با آن همه ارزش کاذبي که برايش ساختهاند تنها يک کالج وجود داشته است. در حالي که در کليه شهرهاي مهم امپراطوري عظيم سلجوقي حداقل يک دانشگاه نظاميه وجود داشته است، و در آن دانشگاه کتابخانهاي موجودبود. به علاوه دانشگاههاي ديگري نيز توسط افرادي مانند ملکشاه و غيره ساخته شده بود. با توجه به اينکه اولين کتابخانه عمومي اروپا در حوالي سال 1400 ميلادي آن هم با هزار جلد کتاب احداث شده است. اهميت دوران سلجوقي با کتابخانههايي با هزاران جلد کتاب براي ما مشخص ميشود. علاوه بر اينکه تقريباً هر مسجدي داراي کتابخانه بوده و بسياري از افراد داراي کتابخانه شخصي بوده و کتابخانههاي عمومي در همه شهرها داير بودهاند چنان که تنها در يکي از کتابخانههاي وقفي مرو بيش از دوازده هزار جلد کتاب وجود داشته است.
5-توسعه شهرها در نتيجه توسعه فرهنگي و انتقال دستگاه اداري از دست خاندانهاي ديوانسالار قديم به خاندانهاي روشنفکر جديد از طبقه متوسط جامعه.
6-رفاه اقتصادي و امنيت عمومي در مدتي بيشتر از يک قرن و نيم بخصوص در دوران آخر حکومت طغرل اول بنيانگذار حکومت سلجوقيان و آلب ارسلان و ملکشاه و سلطان برکيارق و سلطان سنجر، جادهها امن بود، مردم به راحتي به سفر حج مشرف ميشدند
کاروانسراها و قناتها و چاههاي آب زيادي در سراسر ايران بخصوص در سر راه زائرين ايراني به حج ايجاد شده بود.
7-از بين بردن حکومتهاي محلي مانند آل بويه عراق و فارس و ايجاد يک حکومت مقتدر در ايران که شامل مرزهاي دوران ساساني ميشد. سلجوقيان تنها کساني هستند که در ايران بعد از اسلام بر تمام ايران دوران ساساني به استثناي يمن ولي با وسعتي بيشتر از ايران ساساني حکومت کردهاند.
8-آثار علمي که در اين دوران به منصه ظهور رسيد حقيقتاً خيرهکننده است با توجه به اينکه قسمت اعظم آثار آن دوران در نتيجه حمله مغول نابود شد، ولي باز هم آنچه که مانده است آدمي را به شگفت واميدارد. رشد علمي و در نتيجه آن رشد صنعتي و تجارت و کشاورزي در آن دوران در تاريخ شناخته شده جهان بينظير است. وجود هزاران دانشمند و محقق و نويسنده و شاعر و صدها دانشگاه و مدرسه و کتابخانه عمومي و هزاران کتاب و... از شگفتيهاي آن دوران شکوهمند ميباشد.
9-وجود سلاطين عادل و علمپرور و رعيتپرور يکي ديگر از مختصات عصر سلجوقي است. بعنوان نمونه به سخنان زير که از سلطان سنجر است دقت کنيد: سلطان سنجر سلجوقي: «بنياد شهرياري و اساس جهانداري بر آبادان کردن جهان استوار است. و جهان تنها به عدل و انصاف آبادان ميگردد. عدل و انصاف جهاندار تنها با ولايت با کفايت نيک رفتار و صاحب منصباني اعتقادات پسنديده و رسوم زندگي ستوده دارند، حاصل آيد. تنها بدين طريق است که جهانيان به سعادت نايل ميشوند» ساير سلاطين سلجوقي هم مانند آلب ارسلان و ملکشاه مورد ستايش مؤرخان بزرگ قرار گرفتهاند. تعداد زياد سلاطين مقتدر و عادل در يک سلسله از نوادر تاريخ بشري است.
سلجوقيان سه شعبه بودند که در ايران و روم بقدرت رسيدند. شعبه اول سلجوقيان ايران 14 تن بودهاند از 429 تا 590 ه. ق بمدت 161 سال بر کل ايران بزرگ يا قسمت بزرگ آن حکومت کردهاند. شعبه دوم سلجوقيان کرمان 11 تن مدت حکومتشان 150 سال از 303 تا 533 ه. ق شعبه سوم سلجوقيان روم 15 تن مدت حکومتشان 220 سال از 480 تا 700 ه. ق به طول انجامید.
نظرات شما عزیزان: